Παλαιός Βάρνακας

Το ερειπωμένο σήμερα χωριό του παλαιού Βάρνακα υπήρξε κάποτε σημαντική κωμόπολη για τα γύρω χωριά, όπως μαρτυρούν τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, με μεγάλη ιστορία και δόξα. Ιδρύθηκε στις πλαγιές των Ακαρνανικών βουνών (υψ. 430) τη βυζαντινή εποχή, όταν λόγω των πολλών πειρατικών επιδρομών οι κάτοικοι της περιοχής κατέφυγαν σε πιο δύσβατα μέρη και έφτιαξαν νέους οικισμούς.

Κάποτε αποτελούσε έναν κραταιό οικισμό με ισχυρή κτηνοτροφική παράδοση, που έχει πλέον κληροδοτήσει στην ευρύτερη περιοχή του Ξηρόμερου. Λέγεται μάλιστα, ότι το γάλα που παρήγαγε ήταν τόσο πολύ ώστε το διοχέτευαν με κανάλι στο τυροκομείο του Κατή, που βρισκόταν χαμηλά προς τον κάμπο.

Σπουδαίο ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης το μεγάλης σημασίας θρησκευτικό και αρχαιολογικό μνημείο που δεν είναι άλλο από τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου που εντάσσεται στο 16ο αιώνα μ.Χ. Ο Ναός βρίσκεται σε μία οχυρή τοποθεσία που περιβάλλεται από τις επιβλητικές κορυφές του ορεινού συγκροτήματος Μπούμιστος, Περγαντή, και Αγραπιδάκι. Σήμερα, ο παλαιός ναός έχει ανοικοδομηθεί και πλήθος κόσμος τον γιορτάζει στις 2 Μαΐου με όμορφες εκδηλώσεις κάτω από τη σκιά του αιωνόβιου πλάτανου που αποτελεί και σήμα κατατεθέν του ναού.

Από ενθύμημα της Μονής Ρόμβης (γραμμένο από το μοναχό Ιωσήφ, πιθανόν γύρω στα 1710) μαθαίνουμε πως δίπλα στον Άγιο Αθανάσιο υπήρχε ανώτερη σχολή στην οποία διδάσκονταν φιλοσοφία και θεολογία. Πιθανόν η σχολή να λειτουργούσε μέχρι και τα τέλη του 18ου.

Το μικρό αλλά όμορφο σήμερα χωριό του νέου Βάρνακα μπορεί να περηφανεύεται για τη βαριά ιστορία του και την μεγάλη προσφορά του, αφού κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ο Βάρνακας υπήρξε έδρα του αρματολικιού του Ξηρομέρου χάρις της οικογένειας Βαρνακιώτη που είχε μεγάλη στρατιωτική δράση και συμμετοχή σε επαναστατικά κινήματα. Το 1806 τα χωριά περιήλθαν στην εξουσία του Αλή Πασά ο οποίος κατεδίωξε τον Γ. Βαρνακιώτη. Αποκορύφωμα και σπουδαία ημερομηνία για το χωριό αποτελεί η δεκάτη Μαΐου του 1821 όπου ο Γ. Βαρνακιώτης κήρυξε την έναρξη της επανάστασης στο Ξηρόμερο και εξέδωσε την πρώτη επαναστατική προκήρυξη της Δυτικής Ελλάδας.

Η διαδρομή προς τον παλαιό Βάρνακα υπόσχεται μια ανεπανάληπτη εμπειρία μέσα σε ένα εξαιρετικό φυσικό τοπίο με αιωνόβια πλατάνια και παλιούς νερόμυλους στο ποτάμι του Βάρνακα.